[Mê Khủng Long – Dinophile.vn] Chỉ nghe qua hai cái tên đã thấy hơi rối… Thương long và thượng long là những nhóm bò sát cổ đại nào?
Bạn có thể đã quen thuộc với Mosasaurus cũng như tên gọi Hán – Việt của chi này cũng như toàn bộ các họ hàng của nó trong họ Mosasauridae là thương long, nhưng bạn có biết rằng còn một nhóm bò sát biển săn mồi bá đạo khác, từng thống trị đại dương trước cả các loài thương long với tên gọi Hán – Việt gần giống, chỉ khác dấu hay không?
 |
| Mosasaurus và họ hàng của nó được dịch sang Hán – Việt là thương long. |
Đó chính là Pliosaurus cùng các loài bò sát biển tương tự thuộc họ Pliosauridae. Pliosaurus có nghĩa gốc là “thằn lằn hơn”, với ý nghĩa rằng nó gần các loài bò sát điển hình (như cá sấu chẳng hạn) hơn người họ hàng Plesiosaurus. Khi dịch sang tiếng Hán, chúng ta có Pliosaurus = 上龍, Hán – Việt đọc là “thượng long”.
Pliosaurus cùng họ Pliosauridae của nó là những động vật săn mồi hàng đầu dưới đại dương trong khoảng 228-89,3 triệu năm, trước khi biến mất hoàn toàn để nhường chỗ cho sự trỗi dậy của các loài thương long (94-66 triệu năm trước).
 |
| Trong khi đó, Pliosaurus và các loài trong họ Pliosauridae còn có thể gọi là thượng long. |
Ngoài ra mình còn thấy một cách gọi khác trong tiếng Việt dành cho Pliosaurus là “thằn lằn gò” nhưng chưa tìm hiểu được tại sao người ta lại gọi như vậy.
Xin lưu ý thêm là bài viết này không nhằm mục đích bài xích hay kêu gọi hạn chế sử dụng các từ tiếng nước ngoài khi đề cập đến các đề tài thuộc lĩnh vực cổ sinh, bởi chuyện đó hết sức bình thường. Không phải loài, chi, họ… nào cũng có cách dịch tiếng Việt/Hán – Việt tương đương mà thường chỉ những danh pháp nào nổi tiếng và quen thuộc mới có. Mục đích chính của bài viết là cung cấp thêm một kiến thức, một lựa chọn mới để các bạn có thể sử dụng trong bài viết của chính mình, và trong trường hợp cần thiết nên mở ngoặc đóng ngoặc thêm chữ tiếng nước ngoài gốc.
Cũng nên tránh những cách dịch “nhạy cảm” chẳng hạn như “cức long” = Spinosaurus.