[Mê Khủng Long – Dinophile.vn] Như thường lệ, năm 2023 là một năm đầy ắp những khám phá mới, những nghiên cứu mới về khủng long, nhưng bên cạnh những nghiên cứu vô cùng tuyệt vời, đem lại những cái nhìn mới mẻ về khủng long thì cũng có những ý tưởng về khủng long khiến người ta phải mắt chữ A, miệng chữ O khi nghe thấy.
KHỦNG LONG THÔNG MINH NHƯ KHỈ ĐẦU CHÓ
Trí thông minh của khủng long là một đề tài được thảo luận khá nhiều trong giới cổ sinh vật học, nhưng cho đến nay phần lớn những nghiên cứu xoay quanh chủ đề này vẫn chỉ mang nhiều tính suy đoán, bởi hiển nhiên là rất khó để tìm thấy một bộ não khủng long hóa thạch và đối tượng nghiên cứu chính của các nhà cổ sinh vật học trong chủ đề này thường vẫn là khoang chứa não bộ bên trong hộp sọ của các mẫu vật khủng long, dù thông tin mà những hóa thạch này mang lại cũng không thật sự nhiều. Trên phim, một số con khủng long như Velociraptor thường được khắc họa với trí thông minh khá đỉnh, biết liên lạc bằng tín hiệu âm thanh, biết phối hợp khi săn mồi nhưng phần lớn những điều này chỉ mang tính hư cấu hơn là dựa trên bằng chứng hóa thạch. Ấy vậy mà ngay đầu năm 2023, một chuyên gia giải phẫu học thần kinh người Brazil là tiến sĩ Suzana Herculano-Houzel đã tuyên bố rằng T. rex có số tế bào thần kinh não tương đương khỉ đầu chó, do vậy có khả năng chế tác công cụ, giải quyết vấn đề, sống đến 40 tuổi và đủ khả năng để trở thành “khủng long văn hóa”.
Trên thực tế, kết quả nghiên cứu của tiến sĩ Herculano-Houzel dựa trên suy luận từ mối quan hệ giữa khủng long với chim, khối lượng ước tính của não bộ khủng long từ một số nghiên cứu khác, cùng với đó là kết quả nghiên cứu về số lượng neuron trong não bộ của một số loài bò sát và chim hiện đại để tính ra số lượng neuron tương đối có trong não bộ của những loài khủng long như T. rex. Kết quả cho thấy, T. rex có thể sở hữu số lượng neuron tương đương với những loài linh trưởng như khỉ đầu chó và từ đó, tiến sĩ Herculano-Houzel cũng có trí thông minh tương đương linh trưởng hiện đại.
Tuy nhiên, nghiên cứu này đã nhanh chóng vấp phải sự phản đối mạnh mẽ. Giới cổ sinh và động vật học cho rằng tuyên bố và nghiên cứu này có vẻ đã đơn giản thái quá vấn đề, thậm chí làm sai lệch nghiêm trọng một cách cố ý dữ liệu. Bộ não của khủng long có thể có cấu tạo khác nhiều so với các động vật ngày nay, kể cả hậu duệ của chúng là chim, thế nên, việc tính tỷ lệ số tế bào thần kinh trên một đơn vị khối lượng rồi nhân lên có thể mang lại kết quả rất thiếu chính xác. Chính vì thế, nghiên cứu của tiến sĩ Herculano-Houzel đã nhanh chóng chìm vào quên lãng sau khi được công bố.
XƯƠNG KHỦNG LONG TRÊN MẶT TRĂNG
Vào năm 1971, các phi hành gia trên tàu Apollo 14 khi quay trở lại Trái đất đã mang theo một số mẫu đá từ Mặt Trăng về, trong đó có mẫu vật có số hiệu 14321. Đến năm 2019, sau những phân tích kỹ lưỡng, các nhà nghiên cứu đã kết luận rằng mẫu vật này có nguồn gốc từ Trái đất, với độ tuổi lên đến 4 tỷ năm. Nó có lẽ đã đáp xuống Mặt trăng sau một vụ va chạm giữa Trái đất với một tiểu hành tinh hoặc sao chổi lớn. Cục đá này được xem là cục đá có nguồn gốc Trái đất cổ nhất từng tìm thấy. Có lẽ, chính sự xuất hiện của nó trên Mặt trăng đã truyền cảm hứng cho tuyên bố của nhà thiên văn học David Rebolledo, rằng những mảnh xương khủng long có thể cũng đã đáp xuống Mặt trăng sau vụ va chạm giữa Trái đất với tiểu hành tinh Chicxulub, sự kiện kích hoạt cuộc đại tuyệt chủng cuối Kỷ Phấn Trắng khiến khủng long phi điểu tuyệt chủng hoàn toàn.
Rõ ràng, chúng ta biết lực tác động của tiểu hành tinh Chicxulub rất mạnh, mạnh đến nỗi nó tạo ra một lớp bụi lơ lửng suốt một thời gian dài trên bầu khí quyển Trái đất, ngăn chặn ánh sáng Mặt trời chạm đến bề mặt hành tinh của chúng ta, tạo ra một mùa đông va chạm, dẫn đến sự sụp đổ của chuỗi thức ăn và đỉnh điểm là sự tuyệt chủng hàng loạt của các loài khủng long phi điểu. Và nếu 14321 có thể đến Mặt trăng từ Trái đất thì tại sao xương khủng long lại không?
Vấn đề là, có sự khác biệt giữa bầu khí quyển của 4 tỷ năm trước và 66 triệu năm trước. Vào thời điểm 4 tỷ năm trước, bầu khí quyển của Trái đất còn rất mỏng, mỏng hơn rất nhiều so với cả bây giờ lẫn 66 triệu năm trước, đồng thời khoảng cách từ Mặt trăng đến Trái đất khi đó cũng gần hơn nhiều. Chính vì thế, một viên đá có thể văng khỏi Trái đất và đáp xuống Mặt trăng là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Nhưng ở thời đại khủng long, nếu xương khủng long văng ra khỏi bầu khí quyển với vận tốc đủ để thắng được lực hút của Trái đất, nhiều khả năng nó sẽ bị lực ma sát đốt thành tro bụi và nếu tro bụi đó đến được Mặt trăng sau khi vượt qua một khoảng cách rất dài lên đến 384.400km thì khi ấy, nó cũng không còn là xương khủng long nữa.
LOÀI KHỦNG LONG NẶNG NGANG NGỬA CÁ VOI XANH
Khủng long rất to lớn, nhưng giới hạn cho kích thước của chúng là bao nhiêu? Từ lâu các nhà cổ sinh vật học đã cố gắng tìm ra những mẫu vật khủng long lớn nhất, nhưng kể cả khi đó là Argentinosaurus, cũng không nhà cổ sinh vật nào dám chắc, đó đã là mẫu vật lớn nhất hay chưa. Mặt khác, các ước tính cũng có độ sai lệch rất lớn do sự không nguyên vẹn của mẫu vật cũng như sự thiếu vắng của mô mềm trong các hóa thạch được tìm thấy. Vào tháng Tư năm 2023, nhà cổ sinh vật học tự do người Mỹ Gregory S. Paul cùng một số cộng sự đã công bố một nghiên cứu trong đó ước tính rằng, loài khủng long Ấn Độ Bruhathkayosaurus matleyi có thể là loài khủng long lớn nhất từng tồn tại, với chiều dài lên đến 40m và cân nặng lên đến 170 tấn, tức là còn nặng hơn cả cá voi xanh vốn có cân nặng khoảng 130-150 tấn.
Dù không ai nghi ngờ về sự khổng lồ của khủng long, nhưng một khối lượng như thế quả thật rất khó tin bởi với cá voi, trọng lượng cơ thể khủng khiếp của chúng được nâng đỡ bởi nước, thì khủng long cổ dài như Bruhathkayosaurus lại sống trên cạn và do đó, cơ thể của chúng sẽ phải chịu một áp lực lớn gấp nhiều lần. Ước tính này cũng vượt xa ước tính khối lượng lớn nhất của Argentinosaurus, vốn chỉ khoảng 100 tấn. Mặt khác, sự xác thực của Bruhathkayosaurus vẫn còn là một dấu hỏi bởi hóa thạch của con khủng long này, một khúc xương cẳng chân, được báo cáo là đã biến mất hoàn toàn vì tình trạng quá kém khi được tìm thấy.
KHỦNG LONG CÓ THỂ ĐANG TỒN TẠI Ở MỘT HÀNH TINH KHÁC
Khủng long đã tuyệt chủng trên Trái đất, nhưng biết đâu trên một hành tinh xa xôi nào đó, chúng vẫn đang sống vui sống khỏe thì sao? Đó chính là ý tưởng của các tác giả trong một nghiên cứu gần đây đăng trên tập san Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Journal. Trong nghiên cứu này, họ đã đề cập đến khả năng rằng có những giống loài “giống khủng long” đang cư trú trên những hành tinh nằm cách xa Trái đất. Quan trọng hơn, con người đã sở hữu công nghệ để phát hiện ra những giống loài đó nếu chúng có tồn tại. Chìa khóa để xác định các dạng sống ngoài hành tinh chính là lần theo các hợp chất – ở đây là những hợp chất vốn không được tìm thấy trên Trái đất ngày nay nhưng hiện hữu vào Thời đại Khủng long, nghiên cứu cho biết. Theo các tác giả, nồng độ oxy khí quyển cao hơn (~30% so với ~21% của ngày nay) của Thời đại Khủng long có thể là một chỉ báo đáng giá về sự tồn tại của các dạng sống phức tạp trên những hành tinh khác.
Họ tin rằng, việc lắp đặt các kính viễn vọng ưu việt có thể giúp phát hiện ra liệu có hành tinh nào trong vũ trụ đang trong Liên đại Hiển sinh như Trái đất hay không. Liên đại Hiển sinh (Phanerozoic eon) là giai đoạn đã có đủ điều kiện để các dạng sống phức tạp hình thành và sinh sôi nảy nở. Có thể nói, nghiên cứu trên khá thú vị. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, trước đây đã có một nghiên cứu khác chỉ ra nồng độ oxy vào Thời đại Khủng long chưa chắc cao hơn mà thậm chí còn thấp hơn so với bây giờ, do đó, dù phát hiện được những hành tinh có nồng độ oxy khí quyển cao hơn thì chưa chắc, khủng long đã tồn tại trên những hành tinh đó.
KHỦNG LONG ĐÃ LẤY ĐI 100 NĂM TUỔI THỌ CỦA LOÀI NGƯỜI
Nếu bạn cảm thấy dạo gần đây mình mau già thì đó có thể không phải là do cuộc sống của bạn, công việc của bạn hay bất cứ thứ gì mà bạn nghĩ mà là do những con khủng long phi điểu đã tuyệt chủng 66 triệu năm trước. Nghe thì có vẻ giật tít gây sốc nhưng đó lại là suy nghĩ của Tiến sĩ João Pedro de Magalhães cùng các cộng sự đến từ Birmingham. Theo nhóm nghiên cứu, sự thống trị của khủng long trong suốt Thời đại Khủng long kéo dài gần 200 triệu năm đã đẩy các loài động vật có vú, trong đó có tổ tiên của chúng ta xuống dưới gần đáy chuỗi thức ăn. Tất nhiên, động vật có vú không chấp nhận bị tiêu diệt mà cũng không ngừng tiến hóa để thích nghi, và một trong những chiến lược đã chứng minh sự hiệu quả đó là trưởng thành để đạt đến độ tuổi sinh sản nhanh hơn và sinh đẻ nhiều hơn. Trên quá trình đó, những gen liên quan đến sống lâu và chống lão hóa bị loại bỏ dần dần, chẳng hạn như các enzyme giúp sửa chữa những tổn thương do tia cực tím gây ra. Điều đó, có thể do chúng phải sống về đêm nhiều hơn để được an toàn hơn. Hậu quả là con người ngày nay phải gắn bó với kem chống nắng để để phòng một loạt vấn đề, bao gồm ung thư da.
Ngoài ra, gien giúp thay răng nhiều lần mà nhiều loài bò sát sở hữu cũng đã bị đánh mất ở động vật có vú. Vì vậy chúng ta đang phải chống chọi với một bộ răng hư hỏng dần ở tuổi trung niên, có thể mất hoàn toàn khi về già.
Tất nhiên, sẽ cần có nhiều nghiên cứu phải tiến hành để có thể chứng thực điều này, nhưng nó cũng có thể là sự mở đường cho một loạt nghiên cứu trong việc chống lại các bệnh liên quan đến tuổi tác, bao gồm chứng mất trí nhớ, đột quỵ, nguy cơ ung thư cao hơn các loài khác…
***
Trên đây là 5 ý tưởng (nghiên cứu, giả thuyết…) điên rồ nhất về khủng long trong năm 2023. Đâu là ý tưởng khiến bạn cảm thấy ấn tượng nhất? Hãy để lại một bình luận cho Mê Khủng Long và mọi người cùng biết nhé!